Thiết kế nội thất văn phòng dựa trên nhân trắc học

GIỚI THIỆU

Nội thất văn phòng gồm những thành phẩm đa dạng về nội thất, như: bàn làm việc văn phòng, ghế văn phòng ở những cấu thành, mục tiêu và vị trí sử dụng khác nhau, các thiết kế tủ tài liệu, nội thất phòng hội thảo và sảnh lễ tân, những cấu thành vách ốp…

Theo Science Daily, 1 nhãn báo chuyên về khoa học, trong 1 tuần làm việc bình thường, mỗi nhân viên văn phòng ngồi trung bình 5 giờ 41 phút. Nghĩa là khoảng 25% thời gian của họ là ngồi trên ghế. ¹

Nếu thiết kế văn phòng làm việc không theo các phương thức thiết kế thân thiện, và nếu thiếu những bài tập hoặc nghỉ ngơi giữa giờ, những vấn đề về biến dạng thể chất có thể nảy sinh. Do đó, nhu cầu nghiên cứu liên ngành về nội thất để ngồi an toàn đã xuất hiện.

Ghế nhân viên có thiết kế thân thiện.

TIÊU CHUẨN, CHỈ THỊ VÀ ĐỊNH NGHĨA VỀ NỘI THẤT VĂN PHÒNG

Thiết kế của bộ bàn ghế làm việc có ảnh hưởng lớn đến chất lượng công việc của nhân viên. Thiết kế và lắp đặt đúng cách máy vi tính và các thiết bị văn phòng khác, để tránh nguy cơ gây chấn thương thể chất, là mục đích của tiêu chuẩn và hướng dẫn thiết kế thân thiện. Thiết kế này còn làm tăng năng suất làm việc, cải thiện sức khỏe và an toàn, nâng cao tinh thần làm việc và chất lượng công việc, giảm tỉ lệ bỏ việc, nghỉ việc và đòi tăng lương.

Tại Mỹ, Canada và Châu Âu, nhiều nghiên cứu trong lĩnh vực này đã thành công. Kết quả mang lại là những tiêu chuẩn và hướng dẫn rất cụ thể ở cấp Châu Âu và toàn cầu. Đối với thiết kế khu làm việc tiêu chuẩn thân thiện, nhóm tiêu chuẩn quốc tế ISO 9241 với minh họa hình học được áp dụng.

Đối với kích thước đồ nội thất văn phòng, tiêu chuẩn Châu Âu EN 527-1 được khuyên dùng.  Ngoài ra, các tiêu chuẩn khác bao gồm:

- EN 1335-1: Nội thất văn phòng – bàn làm việc và bàn máy tính;

- Tiêu chuẩn Croatia: Nội thất văn phòng – ghế làm việc.

Cộng đồng Châu Âu áp dụng Chỉ thị 90/270/EEC ngày 29-5-1990 về An toàn tối thiểu và yêu cầu sức khỏe khi làm việc với thiết bị có màn hình hiển thị. Theo chỉ thị này, chủ doanh nghiệp có trách nhiệm phân tích vị trí làm việc, đánh giá điều kiện an toàn và sức khỏe và sửa chữa bất kỳ rủi ro nào về thị lực, thể chất và áp lực tinh thần.

Thiết kế nội thất văn phòng kém sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe.

NHỮNG TỔN THƯƠNG GÂY RA DO THIẾT KẾ NỘI THẤT VĂN PHÒNG KÉM CHẤT LƯỢNG

Các thống kê chỉ ra rằng nguyên nhân chủ yếu của những lá đơn xin nghỉ ốm là các đợt đau cổ và đau lưng. Ngoài các công việc cơ bắp nặng nhọc, công việc văn phòng là nguyên nhân chính gây nên tình trạng thoái hóa cột sống.

Nguyên nhân gây nên tình trạng này là lối sống hiện đại, mức sử dụng internet và các thiết bị công nghệ quá mức. Con người ngày càng ngồi bên bàn máy tính nhiều hơn, từ chốn công sở về đến nhà. Nghiên cứu này cũng cho thấy tư thế ngồi sai cách do sử dụng nội thất văn phòng có thiết kế kém, gây ra:

- Đau đầu (14%),

- Đau cổ và vai (24%),

- Đau lưng (57%),

- Đau sườn (16%),

- Đau bắp chân (19%)

- Đau đầu gối và bàn chân (2%).

Tư thế ngồi cố định trên 1 chiếc ghế có thiết kế kém, không có tựa lưng và mặt ghế ngắn, gây nên chứng đau cổ gáy. Các cơ vùng vai, cổ và gáy này phải liên tục căng thẳng do áp lực gia tăng lên các đĩa đệm. Mặt ghế nhỏ gây tác hại khôn lường tới các cơ và tuần hoàn máu và bạch huyết tới chân. Tư thế ngồi cố định còn làm tăng áp lực lên hệ tim mạch, và có thể gây hậu quả không nhỏ cho các cơ quan tiêu hóa.

THIẾT KẾ GHẾ VĂN PHÒNG THEO NGUYÊN TẮC THÂN THIỆN

Thiết kế nội thất văn phòng thân thiện yêu cầu 1 số dữ liệu nhân trắc học. Tiêu chuẩn ISO 9241-5 hướng dẫn cụ thể những dữ liệu nào phải được xem xét khi thiết kế.

Tiêu chuẩn ISO 9241-5 khuyến cáo rằng, nói chung, kích thước tệp mẫu phải lớn hơn 1000 để có được số đo đáng tin cậy. Tuổi của người tham gia khảo sát lấy mẫu số đo phải từ 16 tới 65. Dữ liệu nhân trắc học phải phản ánh đúng các số đo và hình dáng cơ thể điển hình của nhóm người sử dụng nội thất được nhắm đến.

Nửa đầu thế kỉ 20, thiết kế thân thiện được cho là sẽ tạo nên tư thế ngồi hoàn hảo. Dựa trên những nghiên cứu thời kì 1950 và 1960, Grandjean và cộng sự đã tạo nên những chiếc ghế rất dễ ngồi. Những năm 1970 và 1980, một số giải pháp sáng tạo từ vùng Scandinavia xuất hiện, dựa trên concept về “tư thế ngồi chủ động”, đôi khi còn gọi là “ngồi động”. Đó là những thuật ngữ cơ sở cho những tư thế khác nhau, tập trung vào sự chuyển động liên tục. Một giải pháp phổ biến trong thời gian ngắn khác là ghế có hỗ trợ đầu gối. Tiếc rằng thực tế đã cho thấy chỉ 1 số ít những thiết kế này là phù hợp với thời gian làm việc liên tục kéo dài.  Tư thế ngồi nửa quỳ đặt quá nhiều áp lực lên đầu gối của người ngồi và cho thấy rõ là không phù hợp trong thời gian dài. Những chiếc ghế này cũng khó ngồi vào và đứng lên.

Ghế có thiết kế tốt sẽ đảm bảo sức khỏe và năng suất làm việc.

Ghế văn phòng là một bộ phận quan trọng của vị trí làm việc. Do đó, 1 chiếc ghế được thiết kế và điều chỉnh đúng, cùng với tư thế ngồi đúng, là rất cần thiết để giúp giảm và chống đau lưng, tăng tuần hoàn máu, giảm kích thích và căng thẳng, và giảm thời gian mất tập trung do tư thế ngồi không đúng và bất tiện gây ra.

Nhân viên văn phòng dùng trung bình 80.000 (TÁM MƯƠI NGÀN) giờ để ngồi trong suốt thời gian đi học và đi làm. Do cường độ sử dụng máy tính quá mức, nhân viên văn phòng có thể mất tới hơn 8 giờ mỗi ngày tại nơi làm việc. Vì thế, 1 chiếc ghế văn phòng tốt phải cung cấp sự thoải mái và tư thế ngồi khỏe mạnh trong suốt thời gian này.

Chiếc ghế như vậy ít nhất phải có những chức năng sau:

- Điều chỉnh độ cao, góc nghiêng và độ sâu mặt ghế,

- Tựa lưng có điều chỉnh độc lập, tựa lưng có góc mở đúng,

- Độ nghiêng lưng ghế điều chỉnh được,

- Tay ghế điều chỉnh được, tay ghế có mặt đỡ,

- Đỡ lưng điều chỉnh được về độ cao và độ sâu,

- Đỡ gáy điều chỉnh được về độ cao và góc nghiêng.

Mặt ghế phải có thiết kế phù hợp giải phẫu, có độ bám đủ để tránh trơn trượt và bọc bằng vật liệu thoáng khí.

THIẾT KẾ BÀN VĂN PHÒNG THEO NGUYÊN TẮC THÂN THIỆN

Độ cao bàn làm việc phải phù hợp với dạng công việc được thực hiện và kích thước cơ thể của nhân viên. Do đó, bàn làm việc tiêu chuẩn ngày nay có độ cao mặt bàn điều chỉnh được. Độ cao bờ vai khi đứng và ngồi thường được dùng để xác định điều này. Hầu hết mặt bàn làm việc nằm ngang, thích hợp cho việc viết và những hoạt động thường nhật khác. Dù vậy, khi xảy ra tư thế ngồi xấu, nhưng vươn về mặt bàn để đọc tài liệu, bề mặt bàn làm việc có thể nghiêng 1 chút về phía người đọc.

Bàn làm việc tốt phải cung cấp đủ không gian cho người sử dụng.

Điều này làm giảm áp lực của tư thế ngồi cố định lên cơ thể và cổ. Những vật thường dùng như bàn phím, điện thoại, máu tính… nên đặt trong tầm với và có thể nắm được mà không cần đến tư thế căng thẳng nào. Bàn làm việc và mặt bàn phải có độ lớn đủ, độ phản xạ kém và cho phép thoải mái sắp xếp màn hình, bàn phím, tài liệu và các thiết bị liên quan khác.

Giá, tủ tài liệu phải cố định và điều chỉnh được để giảm thiểu nhu cầu chuyển động không thoải mái của mái và đầu. Lối đi phải phù hợp với người làm việc và không có vật cản.

Khoảng cách mắt đến màn hình tối thiểu là 62,5 cm. Khuyến cáo sử dụng khoảng cách lớn hơn. Khoảng cách này phụ thuộc vào kích thước màn hình và thị lực của người làm việc, nhưng càng lớn càng tốt. Tốt nhất là tăng kích thước của màn hình thay vì đưa nó lại gần mắt hơn. Khu vực hiển thị của màn hình là khoảng 15 – 50 độ dưới tầm nhìn ngang của mắt.

Đỉnh màn hình nên xa hơn 1 chút so với đáy màn hình đến mắt, tương tự như khi ta cầm sách đọc bình thường. Đèn chiếu trần phải được treo, khuyến khích sử dụng ánh sáng phản xạ. Đối với tài liệu đọc, ánh sáng trực tiếp cường độ nhỏ như đèn bàn nên được dùng. Ánh sáng tự nhiên bên ngoài có thể hạn chế bằng màn và rèm. Đối với màu màn hình, màu chữ thẫm trên nền sáng sẽ giúp mắt đỡ mỏi.

Âm thanh, nhiệt độ, bức xạ và độ ẩm cũng cần được xem xét khi thiết kế nội thất văn phòng làm việc.

THIẾT KẾ NỘI THẤT PHÒNG LÀM VIỆC TẠI NHÀ

Trong xã hội năng động ngày nay, ngày càng có nhiều người làm việc tại nhà hơn. Một số công ty thậm chí ưu tiên lao động làm việc tại nhà. Họ được thưởng 1 số ưu tiên khi làm vậy. Số người làm việc tại nhà tăng lên, dù vì lợi ích kinh tế hay sở thích, đã khởi đầu cho sự phát triển của ngành thiết kế nội thất phòng làm việc tại nhà.

Ngày nay, thậm chí trẻ nhỏ cũng bắt đầu sử dụng máy vi tính và dễ dàng mắc phải những biến dạng thể chất. Đã đến lúc chúng ta bắt đầu quan tâm nghiêm túc về thiết kế nội thất thân thiện cho trẻ em. Đồng thời, giáo dục trẻ em không sử dụng máy vi tính quá mức. Chúng ta đều biết trong thời kì phát triển của trẻ, những thay đổi mạnh mẽ và đột phá nhất sẽ tạp nên hình dáng cơ thể trẻ. Những tác động bên ngoài có ảnh hưởng lớn đến quá trình này. Nếu không được hướng dẫn tư thế ngồi đúng cách kịp thời, trẻ dễ mắc phải:

- Biến dạng cột sống và chân,

- Lệch vị trí xương chậu.

Những biến dạng như vậy chỉ có thể điều trị bằng tác động trực tiếp lên vùng cơ thể liên quan.

Rất không may cho người tiêu dùng, hiện nay trên thị trường có vô vàn thiết kế bàn máy tính không đạt yêu cầu thiết kế nội thất thân thiện tối thiểu. Chúng không đảm bảo những nguyên tắc thiết kế cơ bản nhất đối với sức khỏe, độ bền và độ ổn định. Hầu hết những sản phẩm này được bán nhờ:

- Người tiêu dùng không có kiến thức phù hợp,

- Giá rẻ.

KẾT LUẬN

Xã hội công nghiệp hóa của chúng ta ngày nay đang chuyển mình thành xã hội xử lý thông tin. Nơi mà ngày càng nhiều nhân viên công sở đang thực hiện công việc với tư thế ngồi lì trên ghế. Sự ra đời của kỉ nguyên công nghệ thông tin dần cho thấy rõ sự bất cập giữa con người và đồ nội thất văn phòng trong môi trường của họ. Bằng chứng là tỉ lệ người mắc phải chứng đau lưng đang gia tăng liên tục. Lí giải hợp lí nhất là chúng ta đang ngồi sai cách, đang gây áp lực liên tục lên lưng, cổ và tay chúng ta.

Để giảm thiểu những tổn thương gây ra bởi nội thất văn phòng thiết kế kém, chúng ta cần:

- Thay đổi kiến thức và tư duy thiết kế, cần sử dụng thiết kế nội thất thân thiện càng sớm càng tốt.

- Giáo dục về thiết kế thân thiện, thay đổi thói quen và phong cách làm việc.

- Quản lý bảo hiểm lao động, tối ưu hóa các biện pháp điều trị bệnh liên quan đến công việc.

- Quản lý quy trình, giám sát các số liệu thống kê để chỉ ra những công việc gây tổn hại nhất và có hành động tích cực.

Những tổn thương đó thương không thể xử lý đúng mức mà không áp dụng đủ cả 4 phương thức kể trên.

Một trong những giải pháp thiết kế bàn làm việc với máy vi tính mới cho phép:

- Làm việc liên tục với nhiều tư thế: đứng, ngồi và nửa ngồi.

- Ghế văn phòng và bàn làm việc có bàn đặt chân và trục xoay để dễ dàng điều chỉnh.

Nhược điểm của thiết kế này là chiếm dụng không gian văn phòng. Nhưng đối với công việc văn phòng thuần túy, đây là giải pháp lý tưởng nhất.

Thiết kế vị trí làm việc thân thiện, mang lại tư thế đúng cho mọi nhóm tuổi, có thể là bàn và ghế làm việc có thể điều chỉnh độ cao. Thiết kế đó sẽ mang lại sự thoải mái, tính linh hoạt trong tư thế làm việc.